Khúc hoan ca trên đất rừng biên giới

Hạnh phúc ở mỗi bàn tay vun xới

Khi màn đêm buông xuống, cả một trời dưới dãy núi Ya Đrăng thuộc khu vực biên giới Chư Prông không còn cảnh lập lòe, bữa tối bữa sáng như xưa. Ánh điện lung linh, huyền ảo, quyện với thanh âm rộn rã từ những dãy nhà cao tầng ở thị trấn biên giới gợi cho chúng tôi cảm giác như đang ở một nơi phồn hoa đô hội. Nơi đây, hơn 45 năm về trước là vùng đất hoang tàn của chiến tranh để lại.

Ông Võ Toàn Thắng, Bí thư Đảng ủy, Tổng giám đốc Công ty Cao su Chư Prông cho biết: "đầu năm 1977, theo thỏa thuận giữa hai tỉnh Gia Lai - Kon Tum và Hà Nam Ninh, hơn 30 đảng viên, công nhân của Nông trường dứa Đồng Giao, tỉnh Ninh Bình được giao nhiệm vụ đi tiền trạm để hoạch định, xây dựng vùng kinh tế mới trên vùng đất Gia Lai. Ngay sau đó là gần 4.000 người dân từ các tỉnh Nam Định, Ninh Bình, Hà Nam… từng đợt lần lượt vào theo. Họ rời quê hương mưu cầu một cuộc sống mới no đủ, ấm êm hơn. Nhưng rừng núi hoang vu, muỗi, vắt, bom mìn chiến tranh để lại, cuộc sống thiếu thốn đã khiến nhiều người nản chí. Nhớ lại ngày ấy, nhà cất lên chưa ấm hơi người, sốt rét đã hoành hành. Dân quanh vùng thì không có; cán bộ, công nhân được đưa vào mở đất thì chán nản, vì vừa xa, vừa heo hút quá… không ít người không cần một sự nghĩ suy, họ chọn câu trả lời đơn giản là tìm cách đi khỏi nơi này mà họ cho là vô vọng. Thế là, sau hơn một năm, chỉ còn vài trăm người bám trụ."

Bà Phạm Thị Na, nguyên Bí thư Chi bộ, Đội trưởng Đội sản xuất số 10, Nông trường Thống Nhất - người đến đây lúc tròn 16 tuổi bồi hồi: “khó khăn, gian khổ lắm, nhất là chứng kiến những cái chết thương tâm do khai hoang giẫm đạp phải bom mìn”. Rồi chị khóc thành tiếng: “Nhà tôi cũng suýt nữa thì bỏ về, nhưng được các đảng viên lớn tuổi động viên… và không ngờ đến hôm nay, gia đình tôi đã đổi đời cũng nhờ chính vùng đất gian khó này”. Ông Phạm Văn Thư, 65 tuổi ở Nông trường Đoàn Kết, kể: “ngày ấy, bốn năm sống giữa rừng già, bạn tôi người chết vì sốt rét, người nằm xuống vì bom mìn còn sót lại sau chiến tranh. Khi đó, cứ nghe tiếng nổ ì ầm là biết có người ra đi. Những căn nhà tập thể tranh tre, vách nứa ọp ẹp dựng lên, có hôm bị phát hỏa cháy sạch, chúng tôi lại cưa gỗ dựng căn nhà mới với một bộ áo quần duy nhất còn lại trên người”.

Ngày 3/2/1977, Nông trường Cao su Chư Prông được thành lập và sau đó là trên 2.000 ha cao su mới trồng đã phải thanh lý hoặc phá bỏ hơn một nửa vì không phát triển được. Hàng trăm công nhân ở nông trường dứa Đồng Giao (Ninh Bình) xưa, những người chỉ quen với cây lúa nước và hoa màu nơi đồng bằng Bắc Bộ, nay phải làm quen nắng gió cao nguyên, với việc trồng cây cao su trên đồi cao, đất dốc nên lúng túng, bỡ ngỡ; công nhân thì kẻ ở, người đi lang bạt kiếm sống.

Ông Mai Khắc Tuấn, nguyên Trưởng phòng Tổ chức - cán bộ Công ty tâm sự: “dù gian khổ đến mấy và còn rất ít người ở lại, chúng tôi đều là những đảng viên, nhiều đồng chí đã trưởng thành trong quân đội vẫn vững vàng trụ lại, đi tiên phong hướng dẫn, thuyết phục công nhân bám đất, bám rừng, đạp bằng gian khó để trồng cao su như Nghị quyết của cấp ủy đã xác định”. Còn ông Lương Văn Quý, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Công đoàn Công ty nhắc lại câu thành ngữ “trong cái khó ló cái khôn” và thực tế đã minh chứng sinh động từ thực tiễn.

“Trái ngọt” từ quyết tâm không bỏ cuộc

Với quyết tâm không chùn bước, từng Chi bộ ra Nghị quyết, phân công mỗi đảng viên phụ trách từ 10 đến 15 hộ gia đình với nhiệm vụ bám đất, bám rừng để khai hoang trồng cao su. Thế là chỉ sau một thời gian ngắn, đơn vị đã chuyển bại thành thắng, lấy lại niềm tin cho công nhân, người lao động. Trong công cuộc kiến thiết, dựng xây, khai mở dựng nghiệp trên vùng đất mới đã xuất hiện nhiều tấm gương đảng viên, công nhân trưởng thành từ gian khó như: Phan Sỹ Bình, Trần Ngọc Bính, Lương Văn Quý, Nguyễn Trung Kiên, Nguyễn Mạnh Tường, Nguyễn Văn Hạnh… đó là những thế hệ cán bộ, đảng viên, công nhân trong hơn 45 năm qua luôn son sắt, thủy chung, nắm chặt tay nhau, cùng nhìn về một hướng, tạo dựng nên một tập thể đoàn kết, tâm thế vững vàng, trẻ già nương tựa.

Vượt lên những biến cố, thăng trầm, hiện nay, Công ty có 7 nông trường trồng, chăm sóc và khai thác cao su, cà phê, cây công nghiệp; 1 xí nghiệp chế biến mủ cao su công suất 10.000 tấn/năm; 1 xí nghiệp chế biến gỗ cao su và gỗ rừng trồng công suất 6.000 m³/năm; 1 trung tâm y tế với 60 giường bệnh và 1 công ty cổ phần kinh doanh cao su tại Campuchia. Tổng diện tích đất tự nhiên đang quản lý là 9.546 ha, trong đó hơn 9.505 ha đất nông nghiệp. Diện tích cao su khai thác 5.382 ha; kiến thiết cơ bản 3.123 ha; diện tích vườn ươm giống cao su 5,8 ha; diện tích cà phê kinh doanh hơn 125 ha; diện tích trồng chuối xuất khẩu 89 ha... công ty đang đầu tư 3.500 ha cao su tại Vương quốc Campuchia.

Nhìn lại chặng đường hơn 45 năm, có thể thấy sức vóc, sự sáng tạo của con người thật là kỳ diệu! Cuộc đấu tranh đi tìm sự sống giữa con người với thiên nhiên, giữa cách làm ăn cũ và mới, giữa trì trệ và tiến thủ đã mang về cho Công ty Cao su Chư Prông trái ngọt mà đến bây giờ, có người vẫn tưởng đó như là một giấc mơ.

Tổng Giám đốc Võ Toàn Thắng cho biết: "nếu doanh thu năm 1997 chỉ có trên 24 tỷ đồng thì từ năm 2012 đến nay, Công ty đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, sắp xếp lại lao động theo hướng tinh gọn, hiệu quả. Tổng tài sản hàng năm tăng từ 1.200 tỷ đồng lên 1.511 tỷ đồng; năng suất vườn cây tăng từ 1,25 tấn/ha lên 1,55 tấn/ha; sản lượng mủ cao su khai thác và chế biến trong 10 năm đạt 81.613 tấn; tổng doanh thu đạt 3.703 tỷ đồng, trong đó kim ngạch xuất khẩu đạt 67,6 triệu USD; lợi nhuận trước thuế đạt gần 654 tỷ đồng; nộp ngân sách Nhà nước gần 278 tỷ đồng. Liên tục từ năm 2014 - 2021, Công ty đều vượt sản lượng kế hoạch Tập đoàn giao  từ 5% đến 15%, về đích trước thời hạn 15 đến 30 ngày; năm 2021 về đích trước 38 ngày. Hằng năm, Đảng bộ công ty luôn giữ vững danh hiệu “trong sạch, vững mạnh”, “hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ”."  

Bây giờ, Chư Prông đã trở thành một vùng quê giàu có. Hàng ngàn ngôi nhà mới của cán bộ, đảng viên, công nhân được xây cất theo kiểu hiện đại, kiên cố. Cơ sở hạ tầng với điện, đường, trường, trạm và các dịch vụ thương mại, thông tin… phủ khắp các buôn làng. Chiều chiều, khi mặt trời vừa xuống chân núi Ya Đrăng, thả bộ trên những con đường đất đỏ xanh thẳm cao su và thơm ngậy mùi hương trái chín của cà phê, lòng người càng thêm thư thái, nghĩ về thành quả công cuộc đổi mới thật là kỳ diệu. Cuộc sống mới tươi đẹp trên vùng đất bom cày, đạn xới ngày xưa như một minh chứng của lẽ sống, niềm tin và lòng quả cảm của những người tiên phong đi mở đất.

Giúp đồng bào thiểu số cùng tiến bước

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, với truyền thống đoàn kết và bàn tay, khối óc của con người đã biến vùng đất hoang tàn sau chiến tranh trở nên trù phú, đem lại cuộc sống no ấm cho hàng ngàn công nhân, tạo việc làm cho người dân địa phương, đặc biệt là người dân tộc thiểu số, góp phần ổn định kinh tế - xã hội, giữ vững “thế trận lòng dân” trên địa bàn biên giới.

Trên hành trình phát triển, đi tới đâu, Công ty đầu tư hạ tầng xã hội đến đó. Trên diện tích gần 10.000 ha, trải dài trên 16 xã, trong đó có 1 xã biên giới giáp Campuchia, công ty tập trung đầu tư hệ thống điện, đường, trường, trạm phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và cuộc sống của người lao động, người dân thuận lợi. Diện mạo đổi mới của huyện Chư Prông có sự đóng góp rất lớn của công ty, được người dân và chính quyền địa phương ghi nhận.

Ông Phan Sĩ Bình, nguyên Bí thư Đảng ủy, nguyên Tổng Giám đốc Công ty khẳng định: “ở địa bàn chiến lược như vùng biên giới Chư Prông, việc đưa đồng bào dân tộc thiểu số vào làm công nhân cao su là đúng đắn và cần thiết, hướng đến cho bà con các dân tộc thiểu số làm chủ, làm giàu trên mảnh đất của mình là mục tiêu cơ bản, xuyên suốt của Đảng bộ Công ty trong hành trình phát triển”. Vì thế, ngay từ những ngày đầu thành lập, công ty đã thu nhận hàng trăm người dân tộc Gia Rai ở các xã lân cận vào làm công nhân. Đến nay, đã có gần 1.800 công nhân là người Gia Rai ở 42 buôn làng của 11 xã trong huyện, chiếm gần 60% tổng số công nhân. Công ty đầu tư hàng trăm tỷ đồng làm trên 100 km đường cấp phối, 19 km đường nhựa, 10 km đường điện trung hạ thế, xây dựng trung tâm y tế 30 giường bệnh, trường học từ thị trấn đến các buôn làng; giúp bà con vay không lãi để làm nhà kiên cố, ưu tiên về việc làm, định mức đầu tư, đơn giá tiền lương… tổ chức các lớp xóa mù chữ, bổ túc văn hóa từ lớp 1 đến lớp 5 cho trên 500 người dân ở các xã. Theo ông Phan Sĩ Bình, việc chuyển giao kỹ thuật trồng cao su cho bà con người dân tộc thiểu số chính là điều kiện và cơ hội cho bà con, về lâu dài sẽ trở thành một thế hệ công nhân mới - những người chủ thật sự để làm giàu ngay trên mảnh đất biên giới Chư Prông giàu truyền thống cách mạng.

Trong số gần 1.800 người dân tộc thiểu số được tuyển dụng vào làm công nhân, được giao khoán chăm sóc vườn cây, không chỉ đời sống được bảo đảm, vượt qua đói nghèo mà còn vươn lên làm giàu như vợ chồng trẻ Rơmah Bli và Siu Keng ở làng Klă, xã Chư Đrăng là một điển hình. Với 3 ha cao su nhận khoán, thu nhập bình quân trên 6 triệu đồng/người/tháng, có những tháng thu trên 10 triệu đồng. Anh chị còn được công ty hỗ trợ trồng 800 cây cà phê, cấy 3 ha lúa nước, thu nhập mỗi năm trên 120 triệu đồng. Còn với anh Kpă Toa, 26 tuổi ở đội 4, Nông trường Đoàn Kết, khi được hỏi vì sao trở thành thợ cạo mủ giỏi, anh chân thành nói: “mình phải luôn mài con dao cho thật sắc, đi cạo đúng giờ, đúng kỹ thuật”. Anh còn khoe: “Tết vừa qua, gia đình mình được thưởng 20 triệu đồng do vượt sản phẩm khoán”.

Nhiều hộ công nhân là người đồng bào dân tộc thiểu số ở Công ty có thu nhập trên 100 triệu đồng/năm, cuộc sống khá giả, đủ đầy như các anh Rơ Lan Dúc ở Nông trường Thống Nhất; anh Rơ Mah Lên ở Nông trường Hòa Bình... đây là những công nhân ưu tú, nhiều năm liền hoàn thành xuất sắc sản lượng Nông trường giao, tham gia tích cực, hiệu quả các hoạt động của công ty. Còn chị Păh Bem do có nhiều thành tích trong lao động nên đã được công ty cho tham quan Trung Quốc và Malaixia thì không giấu được xúc động: “cuộc đời em như một giấc mơ và giấc mơ đó đã trở thành sự thật”. Rồi đến nguyên Giám đốc Nông trường Suối Mơ, anh Kpă Thết hoặc như Đội trưởng đội 13, anh Kpă Hyơh, khi tiếp xúc với chúng tôi cũng đều nghẹn lời vì công ty đã mang về cuộc đời mới cho gia đình họ nhanh quá, lớn quá…

Khi chúng tôi đến thăm gia đình chị Rơ Chăm Buk, chị vui mừng: “tôi là công nhân của Công ty, làm cao su nếu được giá thì lương cao, thưởng lớn, thật là ưng cái bụng lắm”. Chúng tôi còn gặp những công nhân cạo mủ giỏi, đạt danh hiệu “bàn tay vàng” như KBăh Bem, Rơ Mah Lớ… những gương mặt rạng ngời, toát lên một cuộc sống ấm êm, no đủ của những con người đã vượt lên gian khó, gắn bó trọn đời với đất và rừng cao su nơi biên giới.

Với những thành tích đặc biệt xuất sắc, Công ty Cao su Chư Prông vinh dự được Chủ tịch Nước trao tặng danh hiệu Anh hùng Lao động trong thời kỳ đổi mới; Huân chương Độc lập hạng Nhì, hạng Ba; Huân chương Lao động hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Chiến công hạng Hai; có 4 tập thể cơ sở và 17 cá nhân được tặng Huân chương các loại và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Đêm về, đất rừng biên giới Chư Prông thật thanh bình, yên ả. Trên nhà rông cao vút của xã Chư Đrăng, bên dòng suối Ya Đrăng quanh năm cuộn chảy, âm hưởng cất lên từ bài hát “Đêm trên Cha Lo” của nhạc sĩ  Phạm Tuyên trên chiếc loa truyền thanh vọng vào vách núi: “Hỡi gió núi hãy hát cùng ta/Niềm hân hoan gửi vào tiếng ca… Em có thấy góc trời biên giới/Như rực ánh hồng chân mây…” như khúc hoan ca của những người đi mở đất./.

Theo Tạp chí điện tử Doanh nghiệp & Thương hiệu nông thôn.